Rutas: Euskal Herria

Para ascender a este monte, lo mejor es dirigirse a Güeñes y dejar el coche en el aparcamiento existente enfrente de la iglesia de Santa María, dirigiéndose, seguidamente por la carretera hasta la fábrica de Reckitt Benckiser (situada a la izquierda de la carretera), pues enfrente de ella, es decir, a la derecha de la carretera existe un camino hormigonado y una señalización a la ermita de San Lorenzo Bermejillo. Este es el camino a tomar para ascender a la cumbre.

Al poco de iniciar la subida, nos encontramos con una construcción en ruinas llamada La Casa de las Brujas. Siguiendo el camino, pasamos por el barrio Saratxaga. Más adelante, nos encontraremos con una desviación: una sube por la derecha con rampa pendiente, la otra sigue. Debemos tomar el camino de la derecha pues el nos llevará hasta la ermita.

Durruma Kanpezu edo San Roman de Campezo herriaren goi aldean dagoen Elizaren atze aldetik abiatzen da bidea IEko norabidean, eta norabide horri jarraituz helduko gara La Casilla lepora. Handik gora ertz harritsuari jarraituz joko dugu tontorrera (bide arrastorik ez, baina leku garbia da). Altura beretsuko haitz mutur batzuek osatzen dute gailurra eta horietako bat da tontorra (erpin geodesikoa eta buzoi gurutzeduna).

Igoeran erabilitako bide beretik lehengo lepora jaitsi eta El Santo izeneko haitzera joko dugu. Haitzera gerturatzean bidezidorra banatu egiten da. Arrasto nabarmenena zeharka-zeharka abiatzen da haitzean zulatutako San Romanen ermitara, baina bada beste arrasto bat aldapa handienari heltzen diona: hori da jarraitu beharrekoa. Erne! Bidezidor hau ere, hormara gerturatu ahala, ezker aldera lerratzen da tarte batean, baina hormara jotzen du geroago, hura gainditzeko pasarte baten bila. Zailtasunik gabe gainditu daiteke bide egokia jarraituz gero. Gandorrera heldutakoan, nahi izanez gero, ekialdeko muturrera joan eta Muelaren gaineko ikuspegi ederrarekin gozatu bat hartu ondoren, leku berera itzuli, eta gandorraren zeharkaldiari ekingo diogu.

Ibilbide honek Izkiko eremuaren barruan egiten du bere bidea, parkeko bide-sarea osatzen duten bidezidorrak erabiliz. Bide-sare hori ongi seinaleztatuta dago, nahiz eta batzutan (2006/06/23) seinaleak bakan izan, landaretzak tapatuta egon (marka horia duten posteak) edo ezabatzen hasita egon (pintura marka zuri-horiak). Jendea dabilen lekua da bestela, eta arrastoa nahiko nabarmena da gehienean.

Antoñana Kanpezu eta Maeztu arteko errepidearen bazterrean gelditzen den herrixka polit bat da, oraindik ere harresiz inguratua. Handik abiatu, zubi gainetik pasa eta aipatutako errepidea zeharkatu behar dugu, zubiak agintzen duen norabide berean (mendebaldera) jarraituz. Hala geltoki zaharra eta etxe dotore batzuen artetik pasata behehala egingo dugu topo Buxandako errepidearekin. Hura ere zeharkatu eta soro baten bazterretik jarraitzen duen lurrezko pista batekin egingo dugu topo: huraxe da bidea (astigar baten adarren artean erdi-ezkutaturik dago lehenengo bide-seinalea). 300 m aurrerago bidegurutze batekin egingo dugu topo eta eskubi aldera joko dugu; 100 m geroago, berriz, ezker aldera, basoaren bazterretik, mendebalderantz.

Zegamako geralekutik(530) abiatu gara Santiespiriturantz Ilaren seinaleak(zuri-horiak) lagun, hau da HErantz. Bidearen tartetxo baten seinaleak utzi egin ditugu Era jotzeko, berriro aurkituko ditugu eta seinale zuri-berdeetara eraman gaituzte. Hauek segituz gorriak hartu eta Santiespiritutik Aizkorri tontorrerako bide nagusira heldu gara.
Aizkorri tontorrean (1528) 1500 metrotik gorako mendigainei ekin diogu: Aizkorri bera, Aketegi(1549), Aitxuri(1551), Iraule(1511), Arbelaitz(1513). Mrako norabidean.
Tontor horiez gain Kantuzaleta(1410) eta Andreaitz(1434) egin ditugu Lugaitzeko leporako(1381) bidean.

Ibilbide honek, Altsasutik abiatuta, Urbasaren zati handi bat zeharkatzen du, eta jende gutxi iristen den zenbait ezkutuko toki ezagutzeko parada ematen du (“El Chaparral” bidea, Olderiz zelaigunea,…), bai eta ezagunak izan arren berriz ere ikustea merezi duten beste zenbait ere (San Adrian inguruko gandor ikusgarria, Urederrako zirkua,…). Bestalde, basoa gustuko duena, aseko da.

Nafarroako ibilbideetako 9157. egin genuen atzo.
Zoragarria! Aralarreko hareztiz, pagadiz, trikuharriz ... gozatu ahal izan genuen.
Eskerrik asko emandako informazio guztiagatik.

Ohartxoak:
- Txagaineko langaren beste aldera joz gero, Mra, langati bost bat minutura pare bat trikuharriz gehiagoz goza daiteke: Arruazu
I eta II.
- Lekunberriko errepidea zeharkatu eta gero, eta norabide berean jarraitura bost minutura ILaren seinale argiak zeharkatzen dira, hauek jarraituz ere hel daite Artxuetara.
- Azalpenetan aipatzen diren seinale gorriak agian honttoak dira.

Berriro ere mila esker.

Lezea da abiapuntua. Lezera heltzeko errepidea Egino eta Ilarduia arteko errepidetik abiatzen da, Ilarduiatik 500 bat m-ra. Aisigune zabala hedatzen da Lezearen ahoaren inguruan eta aparkatzeko leku ugari dago.

Zornotza eta Gernika tartean dagoen Gorozika herrixkan uzten dugu ibilgailua,herrian bertan iturria dago.Eleizatik auurrera joan eta herrian bertan eskumatara jotzen dugu harrizko pista batetik. 50 metro ingurura kartel batek seinalatzen digu zein bide jarraitu. 10 minutu igarota eskumako aldean dagoen poste batetan ikusten dugu plakatxo zuri bat Bizkargi mendia ipintzen duena eta ezkerretara jotzen duena. Hortik aurrera dena da pista igoera. Behin deskantsu batera iristean beste poste seinalatzaile bat ikusten dugu ezkerrean,KONTUZ! aurrera jarraitu behar dugu eta 50 metrora eskumatara jo seinale zuri-gorriak jarraituz. Postean bertan eskumatara jo eskero metro bi inguruko pista txikiago batetik ARBURU mendira goaz. Puntu hortatik aurrera lurrezko pista jarraitzea besterik ez da ermitara heldu arte.

Ibilbide lasai honek, Kortazar (Karakate) eta Irukurutzeta arteko mendi gainaren zati bat ezagutzeko aukera ematen digu, eta bertara igotzeko zein jaisteko bi bide erakusten dizkigu. San Andresetik abiatuta Urkiazelaitik barrena igoko gara mendi gainera, eta Atxolin eta Irukurutzetako tontorrak zapaldu ondoren Pol-pol iturrian eztarria busti eta San Andresera itzuliko gara.

Autoa herriaren sarreran dagoen aparkalekuan utzi eta herria zeharkatuko dugu. Bidea marra zuri eta horiekin markatuta dago herritik bertatik hasita ermitaraino. Laster aterako gara herritik, eta mendiak inguratzen duen ibar txiki batekin egingo dugu topo. Bidea ibar horren hondoan gora doa. Herritik abiatuko orduko ezker aldetik bereizten den porlanezko pista zuri bat bazterrean utzi eta aurrera jarraitzen duen pistari ekingo diogu. Berehala egingo dugu topo burdinazko langa batekin. Hura zeharkatu eta pista bitan banatzen da segituan: ezker aldeko bidea aukeratuko dugu oraingoan, futbol zelaiaren ondotik paseaz (gauza ondo badoa, eskubi aldeko bide horretatik jaitsiko gara ordu batzuk berandugago). Handik aurrera xenda polit bat jarraitzea aski da, ibar txiki hori inguratzen duen hormara heldu arte.