Rutas: Huesca

Foratatak bi tontor nagusi ditu. Mendebaldekoak, garaiagoa den ekialdekoak ez bezala, nahiko igoera erraza eskaintzen du. Hemen azaltzen den ibilbidea Formigaletik abiatzen da, eta Foratatak hego-mendebaldera erakusten dituen horma malkartsuak ipar-mendebaldeko lepotik ekidinez, gandorra zeharkatu eta bi tontorrak banatzen dituen lepoa bilatzen du, handik mendebaldeko tontorrera igotzeko.

Lescundik Hiru Erregeen Mahairako ibilaldi honetan, igotzeko eta jaisteko, bide desberdinak erabiliko ditugu, baina badago bide gehiago ere bai.

Lescun herritik aurrera jarraitu Ansabereko bailaran zehar eta Pont de Masousa (960 m.) izeneko lekuan utziko dugu autoa, jaisterakoan hementxe bukatuko dugu eta.

Inguruan altuagoak diren tontor asko izan arren, mendizale asko erakartzen ditu Acherteko Gazteluak. Eta ezta gutxiagorako. Bere geologia bitxiak edonoren arreta bereganatzen baitu. Lur gorri-gorria eta kare-haitza tartekaturik, eta hormatzarrak. Alde guztietatik begiratuta ere gaindiezinak diruditen hormek bailara berde txiki bat gordetzen dute. Izan ere, benetako gaztelu baten itxura du. Izena aproposa du, zinez.

Badago ordea bertara sartzerik. Hego-mendebaldeko hormek zirrikitu bat dute, zailtasunik gabe Gaztelu barrura sartzeko atea. Eta mendi-tontorraren berezitasuna gutxi balitz, Selva de Ozatik igotzen den bidea oso polita da. Lehenengo zatian baso eder bat zeharkatzen da, eta ondoren, Gazteluaren eta inguruko mendien ikuspegi ederra eskaintzen duen belardi batetan zehar gerturatzen da, Gazteluko hormei erasoa jo aurretik.

Aguas Tuertas goi-lautada bitxiak jende asko erakartzen du Aragón Subordán errekak sortutako bata bestearen segidako meandroak bertatik bertara ikustera. Eta ohikoa da ibilaldia Estanes aintzirara joanez luzatzea.

Pala de Ip eta Collarada artean kokatuta, ekialde-mendebalde norabidea duen bailara txiki bat da Ip bailara. Goialdeak jatorri glaziarra du, aintzira eta guzti. Behealdea berriz errekak sakon landua izan da denboraren joanean. Ip errekak Aragoi ibaiari eskaintzen dizkio bere urak Canfranc herria baino zertxobait gorago, eta inguru horretan bailaran gora aintziraraino doan bidezidor polit bat abiatzen da. Basotik hasieran, eta goi-larreetan gero, galerarik ez duen bideak bailararen bukaera osatzen duen zirkura eramango gaitu. Aintzira inguratuz, La Tronquera, Pala de Ip, Punta Escarra, Hombro de Escarra, Punta del Águila, Pala de Alcañiz, Los Cuchillares, Peña Nebera, El Fraile eta Collarada mendiek osatzen dute Ipeko zirkua. Ip aintzira hauetako edozeinetara igotzeko abiapuntua izan daiteke.

Zurizatik begiratuta Alanoek gaindiezinak badirudite ere, oso igoera laburra eta zailtasunik gabea eskaintzen dute atzealdeko goi-ibarretik. Hara iristeko Chandalán haitzartea da pasabide erabiliena. Haitzarte horren ondoan egonik, Atxar de Alanora igoera erraza, laburra eta atsegina da, eta ikusmira eder batetaz gozatzeko aukera ematen du.

Ordesako zenbait hormak bezala, Perdido, Soum de Ramond eta Punta de las Olas tontorren magalak diren Pinetako zirkuko hego-mendebaldeko hormek ere erlaitz batetatik ibiltzeko aukera eskaintzen dute, Tormosako erlaitza. 1.900 metro inguruko altueran dago, bailara baino 600 metro gorago. Zeharkatu daitekeen erlaitzeko tartea Cinca urjauzia eta Añiscloko lepotik jaisten den bidearen artekoa da, eta hiru kilometro luze da gutxi gorabehera.

Pinetako bailara glaziar ederraren inguruan 3.000 metrotatik gorako tontor bat baino gehiago dago, Perdido eta Munia esaterako. Hauetako edozeinetara joateko abiapuntu egokia izan daiteke Pineta, baina kontutan izan beharrekoa da igo behar den altuera. Hemen azaltzen den ibilbideak Astazouko tontor bikoitza du helmuga.

Bertara iristeko bidea luzea eta gogorra da, baina baita ederra eta entretenigarria ere. Ikusgarria ikuspegi ederrak eskaintzen dituelako: Pinetako zirkua, Cinca urjauzia, Perdidoko glaziarra, Gavarnieko zirkua... Eta entretenigarria etengabe aldatzen den bidea delako: hasieran basoan zehar, gero Pinetako Balkoira bidean bidezidor batetan sigi-saga, Marboré aintziraren inguruko paisaia soila, hartxingadia Astazou lepora igotzeko, gandor zorrotza Astazou Txikitik Handira bidean,... Gainera sarrioak gertutik ikusteko aukera ona izan dezakegu, paraje hauetan jende gutxi ibiltzen denez sarrioak lasai bazkatzen baitira.

Larri edo La Larri bailara, Pinetako bailararen albo batetan dagoen bailara glaziar txiki polit bat da. Bertara igoera edozein mendizalerentzako moduko ibilaldi lasai eta atsegina da.

Zurizatik abiatuta Kinboara igotzeko aukera ezberdinak daude. Jarraian azaltzen dena Petrafitxa bailaran zehar doan bidea da. Zuriza eta Selva de Oza lotzen dituen bidea jarraitzen da hasiera batean, Petrafitxa lepoa baino lehen bide hau utzi eta zuzen gora egiteko.