Rutas: Euskal Herria

Belagua inguruan ibili izan den mendizalearentzat oso ezaguna da Lakhura mendia. Hain zuzen, hango aterbearen gain gainean dago. Baina baita ere esan beharra da, alde horretatik egin daitekeen igoerak ez duela erakartzen gehiegi. Aterbean geundenean, beste plan interesgarriagorik ez zegoenean, zerbait egin behar eta, Lakhurara igotzen ginen.

Baina Santa Grazitik (Zuberoa) egin daitekeen igoerak, ez du zer ikusirik lehen esandakoarekin. Oso txango ederra da. Ingurua zoragarria eta eskatzen duen esfortzua ere ez da txantxetakoa.

Txango erraz baina erakargarri hau egiteko Zaraitzuko Orrontze herrititik berrehun bat metrora dagoen San Pedro baselizatik abiatuko gara. Bertan autoa utzi eta pistan gora abiatuko gara pinu eta pago artean. Ez gara pista nagusitik aldenduko. 975 metroko garaieran beste pista bat ikusiko dugu eskuin aldera (Heg) Pinudi koxkor baten ertzetik ibiliko gara eta laster zelai zabaletara aterako gara. Ekialderantz, Ilarregia mendixkaren malda leunak ikusiko ditugu. Pista utzi eta zelaietan gora abiatuko gara, paisaia zabalaz gozatuz. Ilarregiako (Soraberta) gailurra, 1123m.

Mendi ahantzi hau igotzeko, Belabartzeko errepidetik abiatuko gara. Ezkerraldean, Frantxoren borda dago eta eskuinaldean teilatu gorriko nabe handi bat. Nabe horren atzealdetik ibaia zeharkatu eta maldan dagoen belardi batera sartuko gara. Belardiko gainaldean, kairn pare bat ikusiko dugu. Basoan sartuta, erreka bat dago, Ezkaiturritik jaisten dena. Batzuek errekan gora egitea gomendatzen dute. Askoz errazago eta politagoa da erreka horren eskuinaldean hasten den bide zabal eta egokia hartzea (harripilak). Sigi-saga, bide horrek basotik atera eta Ezkaiturriako larre ederretara eramanen gaitu.

Mendi apala izanagatik ere, Arburua balkoi moduko bat da Itzalle mendi zirkuluaren gainean, baita oro har Zaraitzu ibarraren gainean ere. Inguruko herri guztietatik igo daiteke Andra Mariren baselizara, eta txango atsegina da bai bideen edertasunagatik bai baselizatik ikus ditzakegun paisaiengatik. Gorzatik igotzen da biderik laburren eta atseginenetakoa. Herritik mendebalderantz atera eta Zaraitzu ibaiaren gaineko zubia zeharkatuko dugu. Pista batek hegoalderantz eramanen gaitu. Berehala (10 bat metro), pista utzi eta mendebalderantz igotzen den bidexka estu bat hartuko dugu.

Pausaran eta Jaun Done Jakue mendien artean Josepita lepoa zabaltzen da. Haraino heltzeko Imizkotz edo Gorraiz herritatik abia gaitezke. Arazo bakarra, herrixka horietara ez dela errepiderik iristen, pistak baizik. Imizkotzekoa, gainera, oso egoera txarrean dago. Hobe, agian, errepide nagusitik abiatzea. Josepita lepoan, hegoaldera joko dugu, Ponsoroako harkaitzetara zuzenean abiatzen den pista zabal batean barrena.

Imizkoz, Arrieta edo Gorraiz dira abiapuntu ohikoak Jaun Done Jakue igotzeko, baina herrixka horietan hasten diren bide guztiak Josepita lepoan elkartzen dira. Ibilbidean ez dago markarik ezta bide handirik, baina mendiaren gainaldetik ibiliz gero, ez dago arazorik aurrera egiteko. Pare bat linea elektriko baten azpian pasatuta, gure aurrean altxatzen den piramide ezpeltsua hartuko dugu jomugatzat. Bidexka anitz daude, hasieran belar eta harri gorrien gainean eta berehala ezpelen artean. Malda gogortu eginen da eta Ponsoroa eta Labiako mendikatearen bista ederrak izanen ditugu.

Izki Arabako Hego Ekialdean dugu.
Sei bat orduko joan-etorriko ibilaldiaz eta Soila eta Muela tontorrak eginez paraje zoragarri hau ezagutzeko aukera itzela.
Antoñana herriko trenbide ohiaren tren-geltokia abiapuntu eta helmuga hartuta HMra joko dugu. Berton bidearen nondik norakoak eta argitasunak daude.
Seinale horiak jarraituta eta eguneko martxa hasi eta gutxira lehen erabakia hartzea tokatuko zaigu: zuzen Korres herrirako bidea jarraitu eta bueltarako Soila tontorra utzi ala, alderantziz, Korres-erako bidean Soila egin.
Azken erabaki hau hartuz gero Haginaren bidezidorraz baliatuko gara. Eta horixe da bidean topatuko duguna: sekulako hagina. Eta hori gutxi balitz, baita lizartzar bat ere.

Arlabaneko Dorleta pareko porlanezko pista hartu. Langa aurretik kotxea utzi eta aldaz gora E.rako norabideari ekin.
Goranzko bidean, 450m. igo behar baitira, hareztiaz eta pagadiaz gozatzeko aukera paregabea.
Gainaldean IL.aren seinaleak lagun izan ditut.E.ra.
Lizagarate lepoan ibilaldiaren norabidea aukera daiteke, honaxe bueltatu beharra baitago. E.ra eginez gero: Mugarriluze-Degurixa. I.ra Kurutzeberri-Degurixa.
Nik E.ra jo dut. Beraz, Mugarriluzera.
Mugarriluzetik Aumategigainerarantz abiatu naiz. Kasu honetan ere aukera bi daude. Tontorraren azpian IE.rantz jotzea, edo tontorretik bertatik.

Jarraian azaltzen den ibilbidea Lizuniaga mendatetik Urdazubi herrira doan zeharkaldi bat da, Ibanteli, Arxuria eta Mendibil mendien tontorretatik igarota. Garaiak izan ez arren, Ibantelik eta Arxuriak mendizale asko erakartzen dituzte, Arxuriak batez ere, hegoaldera erakusten dituen malkar ikusgarriek itxura berezia ematen baitie. Ikuspegi zabalak eskaintzen dituzte biek. Ibanteli eta Arxuria arteko bidea mendi-bizkar leun batetan zehar egiten da. Etxalargo usategiak daude tarte honetan. Mendibiletik Urdazubira jaisteko berriz, Urbia eta Loiara lepoetatik pasatzen da, Mitxelen Bordako errekastori jarraituz Urdazubira iristeko.

Narbarten, errepidea jarraituko dugu Oronoz-Mugairi aldera herriko irteerarantz, iturri dotore bat ikusi arte ezker aldean: haren aldamenetik abiatzen den bide zabalari jarraituko diogu mendi aldera. Belardi batzuen artetik pasa, etxe bat atzean utzi eta laster helduko gara bidegurutze batera; ezkerrera joko dugu han, mendi aldera berriz ere. Hurrengo bidegurutzean ere bai, ezker-eskubiko bideak bazterrean utzi eta basorantz joko dugu.