Rutas: Itzulia, jaitsiera beste bide batetik

Ibilaldi honek Okororen hegoaldean dagoen Baserdiko bailara inguratzen du, hasieran Otsaberri eta Laztegi bezalako tontorretatik igaroz, inguruko garaienak diren Artsal eta Okorora igo aurretik. Mendizale asko ibiltzen ezten bidea da, baina xarma handikoa, ibilaldiaren zatirik handienean pagadi ederrak izango baititugu bidelagun.

Adarra – Mandoegi mendikatearen hegoaldeko ertzean kokatuta, Urepel, Mandoegi eta Altzegi mendikateko tontorrik garaienak dira. Leitzalarrea bailarako Izkibar (edo Ezkibar) atsedenlekua abiapuntu egokia da tontor horietara igotzeko.

Ordesako zenbait hormak bezala, Perdido, Soum de Ramond eta Punta de las Olas tontorren magalak diren Pinetako zirkuko hego-mendebaldeko hormek ere erlaitz batetatik ibiltzeko aukera eskaintzen dute, Tormosako erlaitza. 1.900 metro inguruko altueran dago, bailara baino 600 metro gorago. Zeharkatu daitekeen erlaitzeko tartea Cinca urjauzia eta Añiscloko lepotik jaisten den bidearen artekoa da, eta hiru kilometro luze da gutxi gorabehera.

Iparraldeko lepo batetan kokatuta, Salbatore ermita abiapuntu egokia da Topinburura igotzeko. Igoera bat baino gehiago eskaintzen ditu. Jarraian azaltzen den ibilbideak tontorra ezkerraldetik igotzen du, eta eskuinaldetik jaitsi.

Mendia bera nahiko txikia denez, itsasoaren mailatik abiatuko gara, mendia bere osotasunean igotzeko: Saturrarango hondartzak abiapuntu ezinobea eskaintzen du. Autoa hondartzako aparkalekuan utzi eta menditik beizten gaituen erreka zeharkatzen duen zubitik abiatuko gara Ondarroa aldera. Galtzada eroso batean barrena inguratuko dugu mendia, itasoaren bazterretik, Ondarroako hondartzara heldu arte. Han goiko errepidera igotzeko aukera emango diguten eskilara batzuekin egingo dugu topo. Errepidera igo, berriro Ondarroa aldera jaisten hasi eta etxebizitza dorre batzuen parera helduko gara berehala: haien aurretik gora abiatzen den porlanezko bide zabal eta aldapatsuari ekin behar diogu.

Autobideko Andoaingo irteeran (autokarabanak daudeneko hori) atera eta herriko sarreran eskubi aldean dagoen aparkalekuan utziko dugu autoa. Etorritako bidetik atzera joko dugu, zubia eta autobide azpiko tuneletik paseaz. Autobidetik datorren errepidea ezkerretara utziaz egingo dugu aurrera, mendirantz abiatzen den errepidea hartuta. Bihurgune zabal baten ondoren bidegurutze bat topatu eta ezker aldetik gora abiatzen den bideari ekingo diogu. Muino zabal baten gainera helduko gara laster eta bertan beste bidegurutze batekin egingo dugu topo. Sorabilla auzora jaisten den bidea bazterrean utzi eta etxalde batera abiatuko gara; etxaldera sartu gabe, ezker aldetik saihestuko dugu, porlanezko bide zabalari jarraituz. Mendebaldeko norabidean jarraituko dugu puska batean (km 1) eta, halako batean, erreka gainean giratzen den bihurgune itxi batekin egingo dugu topo (adi!): ezker aldeko bide zabalean gora egingo dugu orain, baina eskubi aldean utzitako bidetik itzuliko gara gero.

Usurbilgo Sanestebaneko ermitatik hegoaldera abiatzen den porlanezko pistari jarraituko diogu bere amaiera arte (ordu erdi inguru). Igartzabal baserrira jotzen du honek aurreko mendia eskubi aldetik saihestuz eta ekialdera jotzen du gero, Puela aldeko bizkarraren bila, berritzen ari diren (2006/9/23) etxe baten aldamenera heldu arte. Han pista harritsu batean gora jarraituko dugu tarte batean eta laster heduko gara bizkarrean, bihurgune baten dagoen bidegurutze batera: ezkerreko bideak bizkarraren beste aldera jotzen du beherako joerarekin, baina bide nagusiak eskubi aldera jarraitzen du... ez bata eta ez bestea, hantxe abiatzen baita bidezidor nabarmen bat bizkarrean gora. Bidezidor horretan gora jo eta laster gurutzatuko dugu pista berriro: (erne!) pista horri jarraituz helduko gara leku berera itzuleran, baina oraingoan pista gurutzatu eta beste aldean aldapan gora jarraitzen duen bidezidorrari jarraituko diogu. Arrastoari jarraituz irabaziko dugu berriro bizkarra eta laster egingo dugu topo bidearen aldamenean zutitutako porlanezko gurutze handi batekin.

Ganboa Aralarreko 3. tontor garaiena eta ezagunenetako bat den arren, ez du bisitari asko izaten, edozein aldetatik igota ere bertara iristeko bidea luzea baita. Jarraian azaltzen den ibilbidea horren erakusgarri da.

Amezketatik abiatuta, Arritzaga bailaran gora egiten du Pardelutseko iturriraino. Hemendik Ganboara igo eta Arrubiko larreak zeharkatu ondoren Txindokira igotzen da, Larraiztik barrena Amezketara jaisteko.

Abaltzisketa eta Zaldibia arteko errepidean dago Larraitz, jatetxez beteta. Bi aparkaleku handi ere badira, bata errepidearen gain aldean eta beste azpi aldean. Goiko aparkalekutik abiatuko gara.

Aparkalekuaren amaieran langa pasa eta harri txintxarrezko pista zabal bati jarraituko diogu HMko norabidean. Langatik kilometro batera, iturri eta uraska bat pasa eta gero, egurrez atondutako bidezidor bat ("Txindoki" jartzen duen seinalea ere badu -2006/7/24-) abiatzen da ezker aldetik aldapan gora. Arrasto nabarmenari jarraituz helduko gara mendebaldeko bizkarrera eta han, hesia pasata, pinudi baten ertzetik jarraituko dugu, Oria iturrira heltzeko, beste bihurgune baten ondoren.

Egileor nahiz Alanguatik abiatu zaitezkete, baina ni Egileorretik abiatuko nintzateke (nahiago dut bien arteko errepideko zati gogaikarri hori hasieran egin). Egileorrera heltzeko erabili duzuen errepidean atzera egin eta hurrengo (ERNE!) bihurgunean bertan dagoen bidegurutzeari kasorik egin gabe, hurrengora joko dugu, Alanguara jotzeko. Errepideari jarraituz helduko gara Alanguara eta herria zeharkatu eta elizaren aldamenetik abiatzen den pista zabalari jarraituko diogu. Laster egingo dugu topo abereentzako aska batzuk eta hesiarekin. Hura pasa eta aldapa luze eta gogaikarri bati ekin beharko diogu: lurrezko bide zabala da, larrean gora egiten duena tarte luze batean. Bide berari jarraituz helduko gara, halako batean, basora. Basoan bideak tarteka berdinean jarraitzen du, aldapari muzin eginez, eta irregularragoa da, tarte batzuetan xenda baino ez, baina arrasto nabarmenenari jarraituz jo behar dugu ekialdera, goien nabari den Arrigorristako malkarren magaletik. Hala, aldapan poliki-poliki gora eginez, helduko gara Opakua aldeko kanpalekura, mendiaren ekialdeko lepora. Hantxe bertan topatuko dugu mendiaren bizkarrean gora abiatzen den bidezidorra, pagadian barrena, eta bizkarrari jarraituz helduko gara tontorrera (pintura gorrizko marka borobilak nonahi -2006/7/15-).