Rutas: Euskal Herria

Herriaren goiko aldean dagoen bidegurutzean gora jo behar dugu, han dagoen etxaldearen paretik gora egiten duen pistan barrena. Aurreraxeago ezker aldetik bereizten den pista zabalari ekin behar diogu, 15 bat metroren ondoren eskubi aldean nabarmenduko den xendari adi. Ez da xenda nabarmena, zorua ere nahikoa urratua dagoen lekuan baitago, baina harripila txikiz markatuta dago (2004-07-18). Xendak mendian gora egiten du, zuzenean lehendabizi eta ezker aldera lerratuz gero, zeharka-zeharka artadian barneratzen den arte. Han errekasto baten ildora jotzen du (lehortuta egon daiteke uda aldian) eta hari laguntzen dio tarte batean, harik eta larre eremu batera azaldu eta hura zeharkatuz berriro basoan sartzen den arte.

Herria baino metro batzuk lehenago, horma baten oinetik abiatzen den pista hartu behar da, IEra. 400 bat metro aurrerago langa kanadiar bat pasa eta berehala, ezker aldean gora egiten duen pista hartu behar da. Argindar kableen azpitik pasatzen da geroxeago eta abereak bazkatzeko eremu baten sartzen da, eskubi aldetik gora jotzen duen adar bat utzita. Eremu hori zeharkatu eta aurrerago hartu behar dugu berriro bidea. Aurrerago bitan banatzen da, ezker aldeko adarra SanMartin ermitara doa (iturria ere bada han); eskubi aldeko hartu eta gora egin behar dugu. Handik aurrera bideak gora egiten du etengabe, basoan barrena gehienean, hainbat bihurguneren ondoren gandorrera heltzeko.

Villafria herriko etxeak bi multzotan banatuta daude, elkarrengantik 200 bat metrora: ekialdean dagoen etxaldetik mendi aldera abiatzen den asfaltatutako pista da bilatu beharrekoa. Pista hau jarraitu behar da eskubi aldeko soroa bukatzen den arte eta han eskubira jotzen duen pistari jarraitu, hainbat adar batzen dituen bidegurutze handi batera heldu arte, 300 m. aurrerago. Ondo seinalatuta dago han bidea: ezker aldera eta gora jotzen duen pista zabala hautatu behar da. Pista honek etengabeko aldapan gora eramango gaitu zuzenean Bernedo aldetik (Okon ermitatik) datorren bidearekin bat egitera, bidegurutzetik 1.400 metrora. Han (seinalea) gora egiten duen bideari jarraitu behar diogu. Oinezkoek sakondutako bidea da, sigi-saga igotzen dena, ezpel eta pagoz inguratua baina oztoporik egin gabe. Bidegurutze gehienetan seinaleak jarrita daude, baina zalantzarik izanez gero ere erraza da bide nabarmenena atzematea. Puska bat gorago eginda bidea moteldu eta berdinean jarraitzen du, gora egin gabe: ez duzue zertan kezkatu, hori da bidea; laster egingo duzue topo San Tirsoren bonetarekin. Haitz ezagungarri honen itzaletik atera orduko izango gara gandorrean eta Errioxa aldeko soro amaigabeak izango ditugu begibistan.

POR SOJO (ARABA)

En la casa del barrio Sobrevilla de Sojo señalada en «Cómo Ir» tomamos la pista que allí mismo nace y que discurre paralela a un muro de piedra sacándonos en pocos metros del pueblo. Pasamos junto a una vaquería y, un poco más adelante, observamos a la derecha de la pista el inicio de una ancha pista poco definida que va a parar a una puerta. No tomarla. Seguir por la principal.

Llegamos (¡ojo!) a una bifurcación para seguir por la derecha. Si miramos hacia atrás obtenemos una bonita vista de parte de Sierra Salbada y del Castro Grande.

VARIAS BIFURCACIONES

Santutegia eskubi aldera utzi eta ehun metro gorago dagoen aparkalekuan dago autoa uzteko leku aproposa. Han panel batek ematen du igoeraren berri: haren eskubi aldetik abiatzen da bidea, sarri markatutako pista nabarmena.
Bide honek artadian barrena egiten du gora, harik eta halako baten, pista utzi (adi seinaleei) eta xenda bihurtuta haitzarteko aldapari ekiten dion arte, sigi-saga eginez. Haitz mutur ugari zutitzen da bazterretan eta paisaia ikusgarria osatzen dute, ibiltarien entretenigarri.
Mendatera heltzean bideak larre zabal batean aurrera egiten du, Kampezu aldera, baina bidea berdintzen den gunean bertan xenda bat abiatzen da eskubi aldeko aldapan gora.

Irañetako kaleen bukaeraraino joan eta ibaiaren ertzean abiatzen den pista zabalari jarraituko diogu. 200 metro aurrerago zubia zeharkatuko dugu baina ibaiaren bazterreko pista aukeratuz berriro. Hala, 400 m. aurrerago bidegurutze batekin egingo dugu topo. San Migel ermita txikia dago bertan. Aurreko norabidea aldatu gabe, mendi aldera jotzen duen bidea aukeratu eta 400 m. aurrerago etxe bat eta langa batekin egingo dugu topo. Langa pasa eta bidea errekara arrimatzen da, baina lehengo pista zabala izaten jarraitzen du. Halako baten, Madalalenaitzen iparraldeko horma zuzena ikusten hastearekin batera bidegurutze berri batera helduko gara: oraingoan erreka pasa eta eskubi aldera jotzen duenari ekin behar diogu.

Gracias a las balizas colocadas para la Maratón Alpina de Zegama hemos podido descubrir una subida a Aizkorri menos concurrida y más directa, y no por eso menos bonita.
Pasando el refugio de San Adrián, en vez de derivar a la izquierda hacia el tunel del mismo nombre, subimos de frente hacia la ermita del Sancti Spiritu. Pasamos a su lado y continuamos ascendiendo por la senda trazada en la hierba. Cruzamos una alambrada y llaneamos ahora bajo los árboles por la ladera noreste de la montaña. Unos metros más adelante, el sendero se bifurca. El de la derecha, más visible, desciende lentamente. Nosotros cogemos el de la izquierda, menos evidente y que asciende. A partir de ese momento la subida es constante, siendo el camino claro gracias a los estratégicos cairns colocados. Poco a poco vamos ganando altura, disfrutando de unas estupendas vistas, como por ejemplo la ermita cimera suspendida en el vacio. Ya casi arriba, nuestro camino converge con el tradicional.

Ezkurra-Iruinarri-Erakurri-Ezkurra gaina-Usategieta gaina-Eguzkiko muinoa-Leitza

Ezkurratik abiatu gara Iruinarri tontorrerantz (1:30). Adi! menhirra ikusi, Iruinarriren mendebaldean. Iruinarri-Erakurri 00:30, bide erosoa, ikuspegi zoragarriak lau norabideetan : Mendaur, Loizate, Ireber, Mandoegi... Eskain lepoan kromletxak, Jentilen baratza.
Erakurri-Ezkurra gaina 00:30 pasa, pista abiapuntutzat hartuz ez dago galtzerik.
Ezkurra gainetik Usategieta gainera argi indarren azpitik jo, horrela errepidea saihestuko duzue, bertan estrata dago.
Usategieta gaina- Eguzkiko muinoa 1:15. Belardiak, pagadiak, behorrak, ardiak, katagorriren bat, baita azeria. Hau da hau natura!!

Latse Hernaniko Ereñozu auzotik Arano aldera jo eta lehenengo bihurgune itxian dago: adreilu gorriko tximinia bat nabarmentzen da bertan, lantegi baten hondakinen artean (eta haien atzean Txirrita bertsolari famatuari eskainitako oroitzarria). Autoa han utzi eta Aranoko errepidean ehun metro aurrera eginez bazterrean dagoen baserriaren paretik gora doan porlanezko bide zabalari ekingo diogu. Gorago langa batekin egingo dugu topo, luze gabe. Bideak basogintzarako pista bihurturik gora egiten jarraitzen du. Hurrengo bihurgunean pista zaharrago bat utziko dugu eskubi aldean, eukalipto basoan gora eginez. Beste bihurgune parea pasatu eta gero bidegurutze batekin egingo dugu topo, pinudi baten ertzean. Gora egiten duen pista nabarmenenera joko dugu orain ere, pinu artera sartuz. Laster egingo dugu topo langa batekin eta besteren bat ere bai pista berean gora egin ahala. Halako batean pistak gora egiteari utzi eta basoan galtzen da: behera egin gabe, eskubi aldean gora egiten jarraitzen duen arrastoa bilatu eta hari jarraituko diogu, gorago berriz bizkarrera atera eta pista nabarmenago batera heldu arte. Pista horri jarraituko diogu gora eginez beti, eskubi aldetik abiatzen direnak alde batera utziz. Hala helduko gara Agina aldera: han bukatzen da pista. Nola edo hala Lizarregi lepora heldu behar dugu, eta bide nabarmenik ez izan arren bidearekin asmatzeko errazena hurren bi gainak igotzea da, ekialdera joz.

Desde Zestoa por carretera subimos cruzando el rio hasta Ondarbaso, donde dejaremos el vehiculo.
Desde aqui seguiremos los carteles que nos indican el camino a Erlo y Xoxote ayudados por unas marcas rojas y blancas que no se distingen bien.