Mondarrain

Enviado por inaxio el 2005, Junio 9 - 22:18.
Altitud 749 m
Sistema
Ubicación ED50 30T X.627260, Y.4795750
WGS84 43.301954 N, -1.432300 E.
Puntos de partida Ainhoa, Haranea, Ezpeleta, Laxia.
Cerca ARGAINETA 2 (?) tumulua, ARGAINETA 1 (?) tumulua, EZURRETA harrespila.
Provincia Iparraldea.
Categorías EHMK.
images
Mondarrain
Hegoaldetik ikusita, Urreztiko muinoetatik ©inaxio

Ez da mendi handia, baina igoera gogorra da Laxia aldetik. Gainean, argazkian ikusten den gurutzeaz gain, konglomeratuzko haitz asko ditu eta eskaladarako entrenatzeko leku aproposa da.

Imágenes


***

***

****

****

***

***

***

***

***

**

***

***

***

***

***

***

***

***

***

***

***

***

***

***

***

**

Mondarrain / Arranomendi -> Mondarrain

Euskal Herriko Mendien Katalogoan, 2013ko argitalpenean egindako zuzenketa. 2014ko aldaketen txosteneko oharra:
"Gailur honek zeraman bigarren izendapena kendu da herri erabilerarik ez duelako eta seguru asko ustezko "mont d'arrain" bat euskaratzeko saio ustela delako, haren jatorria ez baitzatekeen itzultzailearen gustukoa.
Se suprime el segundo nombre que llevaba esta cima por carecer de uso popular y ser con toda probabilidad el intento espurio de eusquerizar un presunto "mont d'arrain" cuyo origen no fuese del gusto del traductor.
"

Mondarraingo laminak

Honako kontu hau topatu dut R.M.Azkueren \"Euskalerriaren Yakintza\"n:

\"Mondarrain Itsasu ta Ezpeleta-ondoko mendi handi bat da. Zilo handiak ditu Mondarrainek. Laminak omenziren lehenago zilo hauetan. Laminazilo zuen izena hango grotak eta heietan urrea pilaka zuten berak. Eta yendeak yoaten ziran urre hura hartu nahiz. Soketan zinzilizka gerritik estekatuak, behera yoaten ziran. Pottoloak (hau zen Mondarraingo Laminen izena) murmurmur hasten ziren eta bertzeak iziturik hasten ziren oihuka erraten:
- Ai, tira nezak.
Istorio hau erran zuen gizonaren amak behin baino usuago ikusi zituen urre-bilha zoazen gizon hek.
Bein aphez bat yoan omenzen ostia santua bularrean zuela, beheraino yausi zen eta han ziren laminak erran zioten.
- Esker emok golkoan dukan orri.
Mondarrain deritzaion mendi hortan minak badira ta hiru aldiz bererazka yoan ziren harat minak ateratzera eta hiruretan gizonak burutik nahasi ziren.\"

Historia eta mitologia

Joxemiel Barandiaranen _Diccionario Ilustrado de Mitología Vasca_ liburutik:

MONDARRAIN.- Montaña situada al S. de Itxassu y Ezpeleta. 750 metros de altitud sobre el nivel del mar. En su cumbre, formada por una masa rocosa y empinada, se ven restos de muralla de una antigua fortaleza. Erigida, al parecer, en el siglo XII, esta fortaleza fue del reino de Navarra, hasta principios del siglo XVI. [...]
El día 9 de octubre de 1941 hice mi primera visita a esta montaña y vi que aún quedaban algunos trozos de las murallas de su viejo castillo. De tales restos dijo C. Duvoisin en 1858 que están hechos con bloques de piedras arrancadas de las mismas rocas sobre las cuales fueron levantadas, de suerte que las paredes así hechas eran gruesas de no menos de 1,60 metros. En el centro del recinto aparecían \"trazas de una escalera que conducía a los subterráneos destinados a municiones de gerra y de boca\".
Según leyendas en Ezpeleta, el castillo de Mondarrain se halla en comunicación con una sima que se prolonga hasta las casas de Eiheraxarre y Jaureguia de aquel pueblo. De esta última casa hasta la sima de Meatze, sita en Mondarrain, existe un camino subterráneo, según otro relato popular. Añade éste que en dicha sima no es posible introducirse a causa de unas serpientes que la pueblan.
También es considerado el Antro de Mondarrain como habitación de lamias.
Cerca del caserío Hartsugaina (Ezpeleta) existe un gran peñasco llamado Errolan-harria \"la piedra de Roldán\". Cuentan que este héroe trató de destruir el pueblo de Ezpeleta, lanzando contra él un peñasco desde el alto de Mondarrain. Pero en aquel momento resbaló su pie en boñiga de vada y no pudo imprimir al proyectil fuerza bastante para hacerlo llegar hasta su destino. La piedra cayó donde hoy se encuentra, y dicen que tiene señales de la mano de Roldán, según me refirió Manes Dalia, del caserío Hartsugaina, el día 15 de septiembre de 1942.