Rutas: Nafarroa

Jarraian azaltzen den ibilbideak Artikutzako eremuko zenbait bereizgarri eta toki eder ezagutzeko aukera ematen digu. Besteak beste, Artikutza herria, Erroiarri urjauzia, Bianditz eta Bidango Gañeko tontorrak, hainbat mairubaratza, eta nola ez, baso trinko eta aberatsa. Azkeneko 90 urteetan baso-uztiapenik jasan ez izanak eta jasotzen duen euri emari ugariak izaera eta itxura bereziko basoa sortu dute. Euskal Herrian nekez aurki daitezke horrelako basoak.

Lescundik Hiru Erregeen Mahairako ibilaldi honetan, igotzeko eta jaisteko, bide desberdinak erabiliko ditugu, baina badago bide gehiago ere bai.

Lescun herritik aurrera jarraitu Ansabereko bailaran zehar eta Pont de Masousa (960 m.) izeneko lekuan utziko dugu autoa, jaisterakoan hementxe bukatuko dugu eta.

Lehenengo begiratuan ezinezkoa dirudien arren, Beriainen iparraldeko amildegi ikusgarriak gainditzea ez da batere zaila. Uharte-Arakiletik abiatzen den bide bat amildegia hain malkartsua ez den tarte batetaz baliatzen da mendi-gaineko larreetara pasabidea aurkitzeko. Malda handia da, baina ez dago bestelako zailtasunik. Oso erabilia denez mendizaleen oinek bide garbia ireki dute, eta erreza da bide zuzena jarraitzea.

Logibarretik abiatuko gara. (Holtzarteko arroilaren sarrera). Bertan, parkina badago eta kotxea uzteko arazorik ez dago.

Errepidea jarraituko dugu Larraine herriraino. Herriaren sarreran, kamino nagusia eskuinetara utzita, ezkerretik beste herriko kale bat dago. Hemendik segi eta berehalaxe, ezkerretara, etxe baten ondotik, mendian gora bide bat hasten da. Ez dago inolako kartelik, baina bi edo hiru minutu ibili ondoren, Erroimendira doala seinalatua dago.

Areso herriaren sarreran, ezkerretara (ekialdera) bide bat hasten da Autopista alderantz . Hamar minutu baino lehen, Autopistaren azpitik igarotzen da eta berehalaxe, pista utzi eta ezkerretara doan bidea hartu behar da. Bide hau lepo batera doa eta hara iritsi baino lehen, pagadia nagusitzen hasten da. Hemendik aurrera, eta Guratzera iritsi arte, ia dena pagaditik izango da. Lepotik (676 m), biderik gabe, hegoaldera dagoen tontorreraino (842 m). Tontor hau eta hurrengo biak ere, pagadia izan arren, harritsuak dira.

Uitzi mendatea Ireberrera igotzeko abiapuntu egokia da. Bide luze xamarra baina gora-behera txikikoa eskaintzen du. Ibilbidearen lehenengo zatian pagoz estalitako mendi-bizkar luzexka bat jarraituko dugu Ireberrera gerturatzeko, eta bigarren zatian basoa eta larreak tartekatuz Ireberreko kasko harritsua bilatuko dugu inguruko tontor apalagoen artean.

Iriso herriaren goi aldetik (egiozue bisita eskubi aldean gelditzen den ermitari) abiatzen den pista zabala hartu behar dugu. inguruko soroetara jotzen duten adarrak bazterrean utzita laster pasako gara abereentzako sortutako uharka baten aldamenetik.

Pista zabal horri jarraituko diogu puska batean. Gorago, bihurgune bat pasa eta 500 metro ingurura, eskubi aldetik bereizten den gurdibide nabarmen bat bilatu behar dugu. Orduan bide nagusia utzi eta hari jarraituko diogu beste 500 bat metrotan. Gurdibidearen arrastoari jarraituz tontorraren hegoaldean dagoen zabalgune batera helduko gara. Han tontorrerantz jo behar dugu, eta harripilaz markatuta dagoen arrastoa bilatu. Arreta jarri beharra dago, izan ere arrastoa nahiko arina da eta bidea oso bihurria, ezpel artean itota tarte askotan. Harripilak ikus daitezke han-hemenka (2007-5-12).

Ibilaldi honek Okororen hegoaldean dagoen Baserdiko bailara inguratzen du, hasieran Otsaberri eta Laztegi bezalako tontorretatik igaroz, inguruko garaienak diren Artsal eta Okorora igo aurretik. Mendizale asko ibiltzen ezten bidea da, baina xarma handikoa, ibilaldiaren zatirik handienean pagadi ederrak izango baititugu bidelagun.

Salvatierra de Esca-tik Burgira abiatzen den errepidea hartu eta Kilometro batera, bihurgune itxi bat pasa eta berehala, Virgen de Peña jartzen duen letrero bat ikusiko duzue, pista zabal baten hasieran. Pistaren hasieran bertan bada autoa uzteko lekua, bazterrean.

Pista zabal horri jarraituko diogu tarte batean: muino bat eskubitik inguratu eta bidegurutze bat topatuko dugu hamar minuturen buruan. Ezker-eskubikoak bazterrean utzi eta erdiko bidetik joko dugu gora, pistan zabalean aurrera oraindik ere. Bost bat minutu aurrerago ordea, pistak ia 180ºko bihurgune itxi bat egin eta ezker aldera jotzen du, berehala eskubi aldera egiteko hurrengo bihurgunean. Bigarren bihurgune honetan harripilaz markatutako bidezidor bat abiatzen da aldapan gora.

Adarra – Mandoegi mendikatearen hegoaldeko ertzean kokatuta, Urepel, Mandoegi eta Altzegi mendikateko tontorrik garaienak dira. Leitzalarrea bailarako Izkibar (edo Ezkibar) atsedenlekua abiapuntu egokia da tontor horietara igotzeko.