Rutas: Itzulia, jaitsiera beste bide batetik

Txango ederra Artesiaga inguruko mendi hauek ezagutzeko. Bidetik kanpo ibiliko gara zenbait tartetan, malda handiko hegietan gora-behera. Kontuz ibiliko gara lainoa, elurra edo eguraldi kaskarrarekin.

Arriasgoitiko mendi gutxi ibilitako hauek ezagutzeko txangoa. Zuntzarren herrira iritsi baino lehenago hasten den pistan gora abiatuko gara (ikus wikiloc-eko irudia). Pinudi bakartietan barrena ibiliko gara, batzuetan bidezidor iheskorretan barrena, mendien gainaldera atera arte. Gainerakoa gainez-gain ibiltzea izanen da, inguruko paisaiez gozatuz.

Adi eta inguruko megalitoak Urkiagako mendatetik. Mendi eder honetaz gain, inguruko monumentu megalitikoak -batzuk Adiko Sorokoak bezain ikusgarriak- bisitatuko ditugu. Iturrunburu mendia ere gertu geldituko zaigu, igo nahi izanez gero.

Txango zirkular atsegina Artesiagako mendatetik abiaturik. Bidean hainbat monumetu megalitiko bisitatuko ditugu, eta Okolin, Gartzaga edo Xuriain mendiak ere eskuragai izanen ditugu. Kontuz ibiliko gara elurrarekin eta bereziki eguraldi kaskarraren mehatxua dagoenean, ingurua nahiko nahasgarria izan baitaiteke egoera hauetan.

Iguste mendia Girgillanoko mendatetik. Txango erraza, batzuetan bidetik kanpo, baina nahiko ingurune garbi eta errazean barrena. Igusteko gailurra igota, hegoalderagoko beste kota batera igoko gara ikuspegi zabalagoz gozatzeko. Axixuri edo Markalagain-Zurundain gainak eskuragai izanen ditugu, bildumazaleak bagara.

Txurtxur-Gaztelu-Belokigain mendiak igotzeko txangoa. Batzuetan bidetik kanpo eta lapiaz deserosoetan barrena ibiliko gara. Mendizale trebatuentzat bakarrik. Bararbar-Guardetxe errepideko 9.8 kmtik abiatuko gara. Gaztelu eta Txurtxur arteko zeharkaldia lapiaz oso deseroso eta batzuetan arriskutsu batean barrena eginen dugu. Track-ean eta mapan "ibilbide alternatiboa" bezala izendaturiko waypointean beste bidexka bat hasten da, agian erosoagoa gerta litekeena. Belokigain menditik Beloki mendira igo gaitezke inolako zailtasunik gabe.

Izkoko gailurrak. Olatzeko erpina. Ibilbide atsegina, txirrindulaz ere egin daitekeena mendilerro nahiko ezezagun honetan barrena. Behatoki eder bat bisitatuko dugu Romanzadoko lurren paisaiak miresteko.

Ibilbide zirkular zoragarria Zorokieta eta Kurkuxulo mendiak, Zerrenkano (Cerrencano Alto) herriaren hondakinetatik igarota. Bidetik kanpo ibiliko gara zenbait zatitan, batez ere Zorokieta eta Kurkuxulo mendien azken metroetan zehar. Landaretzak oztopo deseroso batzuk jarriko dizkigu, baina ez etsitzeko modukoak. Zorokietatik paisaia ederrak ikusiko ditugu, baina Kurkululok ez digu halako aukerarik emanen. Zerrenkanora joateko bidea nahiko itxita dago, baina merezi du Nafarroako herri mortu hau ezagutzea.

Errebelu, Aritzarte eta Zobeta mendiak Mezkiritzeko mendatetik. Txango erraza, baina bidez kanpokoa zenbait zatitan. Azken zatia, errepidera itzultzekoa, larre batzuetan barrena eginen dugu, lokatza handia egon daiteke euri sasoian. Arreta berezia jarriko dugu eguraldi kaskarreko egunetan, ingurua nahasgarria izan baitaiteke. Zobeta mendiko gailurra pagadi eder batek erabat estalita dago, ez dugu beraz aurreko bi mendietatik izan dugun paisaia apartak ikusteko aukera.

Ibilbide ederra Iratiren sarrerako mendi hauetan barrena. Itzulera bidetik kanpo egiten da, baso maldatsu batean zehar, mendizale ez oso trebatuentzat deserosoa gerta daitekeena. Kontuz eguraldi kaskarra egiten duenean.